Στέφανη Καπλάνιου
Τα ψηφιακά παιχνίδια αποτελούν ένα πολύ συνηθισμένο μέσο διασκέδασης για τους ανθρώπους και όχι μόνο. Τα video games, έκαναν την εμφάνιση τους στα μέσα του 20ου αιώνα και η δομή τους ήταν από προγράμματα εκπαίδευσης ή ερευνητικά προγράμματα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει μεταβάλει ριζικά το περιβάλλον τους, δίνοντας τους την ικανότητα να διαμορφώσουν τα ψηφιακά παιχνίδια στην μορφή που έχουν σήμερα. Τα τελευταία χρονιά βλέπουμε την ανάπτυξη και εξάπλωση του ψηφιακού παιχνιδιού, καθώς εν έτη 2021, κονσόλες και ηλεκτρονική υπολογιστές υπάρχουν σχεδόν σε κάθε σπίτι.
Ο απλούστερος τρόπος να μάθουν οι έφηβοι τον αναλογικό κόσμο είναι τα video games. Μέσα από αυτά απλοποιούνται και εμφανίζονται σημαντικά θέματα της καθημερινότητας, ενώ σύγχρονος καλλιεργούνται δεξιότητες κινητικές (πχ γρηγορά αντανακλαστικά), νοητικές, κοινωνικές και συναισθηματικές. Τα παιχνίδια είναι μια μορφή ψυχαγωγίας που έχουν την ικανότητα να απορροφούν τον χρήστη στον απολυτό βαθμό, ακολουθώντας κάποιους κανόνες. Είναι μια δραστηριότητα ελεύθερη, συνειδητά μη εμπεριστατωμένη αλλά και αυστηρά οριοθετημένη. Για κάθε ψηφιακό παιχνίδι υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες όπως Δράσης, Στρατηγικής, Προσομοίωσης, Περιπέτειας, Αλλού τύπου, Ρολών και Σοβαρά/Εκπαιδευτικά παιχνίδια. Ωστόσο η ποικιλία που υπάρχει δίνει την δυνατότητα για αξιοποίηση προς το καλύτερο. Τα ψηφιακά παιχνίδια αναμφίβολα μπορούν να γίνουν αρκετά επιμορφωτικά, καθώς οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να εκτεθούν σε καινούργιες για αυτούς πληροφορίες (ιστορικά γεγονότα και διαφορετικά πολιτισμικά/κοινωνικά στοιχεία). Αναπτύσσονται χαρακτηριστικά όπως κοινωνικότητα, στην συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής και στην καλύτερη ψυχική υγειά. Τα ψηφιακά παιχνίδια αποτελούνται από μια διαδικασία εξοικειώσεις του χρήστη με την ελευθέρια έκφρασης και δράσης.
Σύμφωνα με τον 20χρονο παίχτη, οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ως παιδί με την ενασχόληση του με τα ψηφιακά παιχνίδια ήταν πολλαπλές. Όπως αναφέρει ο ίδιος, από τα 14 μέχρι τα 18 του έπαιζε περίπου 5 ώρες τη μέρα, όταν είχε σχολείο, ενώ τα σαββατοκύριακα έπαιζε μέχρι και 10 ώρες τη μέρα. «Όταν οι βαθμοί μου αρχίσαν να πέφτουν δραματικά οι γονείς μου αναγκάστηκαν να μου στερήσουν τις ηλεκτρονικές συσκευές προκειμένου να αλλάξω συμπεριφορά». Μέσα από αυτά που διηγήθηκε, το παιχνίδι που έπαιζε ήταν αρκετά εθιστικό γιατί χρησιμοποιούσε πολύ συχνά το μηχανισμό της ενίσχυσης. Συμπλήρωσε ότι, «Το παιχνίδι δεν τελειώνει ποτέ και νιώθεις ενθουσιασμό, στεναχωριέσαι όταν χάσεις και ταυτόχρονα νιώθεις πολύ καλά με τον εαυτό σου όταν πετύχεις μια συγκεκριμένη αποστολή μαζί με άλλους ανθρώπους. Σου δίνει το συναίσθημα ότι ανήκεις σε μια μικροί ομάδα, με κοινά ενδιαφέροντα». Προσέθεσε πως, «η έξοδος μου από την πραγματικότητα και την πίεση της καθημερινότητας ήταν τα video games». Ωστόσο, η υπερβολική απασχόληση με τα ψηφιακά παιχνίδια έχει αναγνωρισθεί ως μια παγκόσμια ψυχική διαταραχή (gaming disorder). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει ότι η συνεχής και έντονη ενασχόληση με τα video games θα μπορούσε να είναι μια διαταραχή ψυχικής υγείας. Ο Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αναφέρει ότι αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζονται ως ένα μοτίβο μόνιμης ή επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς όπου παίζουν βιντεοπαιχνίδια, είτε σε ψηφιακές συσκευές είτε παίζοντας παιχνίδια σε κονσόλες παιχνιδιού».
Συγκεκριμένα, υπάρχουν παιχνίδια σοβαρού σκοπού (Serious/ Educational Games) τα οποία είναι μία μορφή μοντελοποιήσης μερικών καταστάσεων στις οποίες ο παίκτης καλείται να είναι ενεργός, ζώντας σε μια εικονική πραγματικότητα στην οποία είναι «υπεύθυνος» για τις αποφάσεις που θα διαμορφώσουν την ροή του παιχνιδιού. Συγχρόνως, ο αντίκτυπος των serious games σε παιδιά και εφήβους φέρανε την ευαισθητοποίηση γύρω από περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτικά αλλά και ανθρωπιστικά προβλήματα. Τα ψηφιακά παιχνίδια είναι σύνθετα συστήματα λειτουργίας καθώς ο χρήστης καλείται να τα αποκωδικοποιήσει έτσι ώστε να αποκτήσει τον επιθυμητό στόχο του. Μέσα από την διασκέδαση καλλιεργούνται δεξιότητες όπως η κριτική και συνδυαστική σκέψη καθώς για την εξέλιξη του παιχνιδιού πρέπει να αναλάβουν δράση και να αξιολογήσουν την συγκεκριμένη κατάσταση. Για παράδειγμα, η χρήση του ψηφιακού παιχνιδιού Minecraft, επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν τον δικό τους «κόσμο», να κατανοούν και να οπτικοποιούν τον τρόπο σκέψης τους. Γίνονται "επιστήμονες" που συνθέτουν τη δική τους γνώση και εμπειρία. Η χρήση των ψηφιακών παιχνιδιών αποτελεί μία δραστηριότητα καλλιέργειας της δημιουργικότητας.
Σύμφωνα με Ειδική Εκπαιδευτικό, τα εκπαιδευτικά παιχνίδια (Serious/ Educational Games) «εξελίσσονται» στον διαδραστικό πίνακα της τάξης. Η ιδιά παρατήρησε ότι δεν ενισχύεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των μαθητών. Αντίθετα, μέσω από αυτά τα παιδιά αποκτούν ποιο ευκολά σχετικές γνώσεις για το μάθημα (π.χ. Ξένες Γλώσσες ή Ιστορία) και εξοικειώνονται επάνω στην τεχνολογία. Τονίζει πώς, «Το Gaming ως εργαλείο μάθησης μπορεί να λειτουργήσει σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες». «Τα serious games μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο μάθησης και εκτός του σχολείου». Για παράδειγμα, μέσω του Gaming μπορούν να βοηθηθούν παιδιά με ειδικές ανάγκες και να αποκτήσουν σημαντικές δεξιότητες ή ακόμη μέσω ενός παιχνιδιού με άξονα την κίνηση να βοηθηθούν στην αποκατάσταση τραυμάτων». Και η ίδια επισημαίνει: «Τα παιδιά δεν πρέπει να βυθίζονται στον ψηφιακό κόσμο και να μην κοιτάζουν γύρω τους, αλλά να μάθουν να αρπάζουν τη γνώση από αυτά». Τα εκπαιδευτικά παιχνίδια δεν είναι μόνο ελκυστικά για τα παιδία άλλα και για άτομα μεγαλύτερων ηλικιών.
Συνοψίζοντας, τα ψηφιακά παιχνίδια είναι ένα μαζικό μέσω ψυχαγωγίας που εξελίσσεται ραγδαία. Δυστυχώς, έχει «δαιμονοποιηθεί» σε μεγάλο βαθμό από τα παραδοσιακά μέσα καθώς συχνά προβάλλονται υπερβολικά σχόλια και αντιδράσεις από τον κόσμο που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της δραστηριότητας αυτής. Σιγουρά υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι, οι οποίοι αναπτύσσουν τον φόβο στο ευρύ κοινό. Είναι σημαντικό βήμα αυτή η φοβία γύρω από τα ψηφιακά παιχνίδια να μην υπερβαίνει τους πραγματικούς κίνδυνους και να αρχίσουν να παρουσιάζονται και άλλες πτυχές γύρω από αυτήν την θεματική.
Comments